“ตรุษจีน” ถือเป็นวันขึ้นปีใหม่ของคนไทยเชื้อสายจีนและยังเป็นการรวมญาติของวงศ์ตระกูลและเป็นเทศกาลแห่งการไหว้เจ้า ไหว้บรรพบุรุษที่ปฏิบัติกันเรื่อยมา เพื่อสร้างความเป็นสิริมงคลให้แก่ชีวิตและคนในครอบครัว ซึ่งในช่วงใกล้ถึงเทศกาลตรุษจีน หลายครอบครัวต่างเตรียมวางแผนหยุดงาน เพื่อที่จะใช้เวลาในช่วงนี้เตรียมของสำหรับไหว้เทพเจ้า ไหว้บรรพบุรุษและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ต่าง ๆ รวมถึงเตรียมเดินทางไปฉลองเทศกาลตรุษจีน โดยก่อนที่จะเข้าสู่เทศกาลตรุษจีน คนไทยเชื้อสายจีนส่วนใหญ่จะเตรียมทำความสะอาดบ้านครั้งใหญ่ เพราะเชื่อว่าเป็นการปัดสิ่งอัปมงคลของปีเก่าออกไป พร้อมต้อนรับสิ่งมงคลของปีใหม่เข้าบ้าน และจัดโต๊ะไหว้ในวันตรุษจีนเพื่อประกอบพิธีกรรมสำคัญที่ต้องใช้ธูปและจุดประทัด
แต่ในการจุดธูปแต่ละครั้งนั้น คนส่วนใหญ่มักมองข้ามอันตรายจากควันธูปจากสารมลพิษที่ปล่อยออกมา ได้แก่ ฝุ่นละอองขนาดเล็ก ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ก๊าซไนโตรเจนไดออกไซด์ ก๊าซมีเทน ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ รวมถึงสารก่อมะเร็ง เมื่อสูดดมเข้าไปจะส่งผลกระทบต่อสุขภาพ โดยเฉพาะกลุ่มเด็ก สตรีมีครรภ์ ผู้สูงอายุ และผู้ที่มีโรคประจำตัว นอกจากนี้ ขี้เถ้าที่เหลือจากการจุดธูปยังมีสารโลหะหนัก ได้แก่ โครเมียม นิกเกิล ตะกั่ว แมงกานีส ซึ่งหากไม่มีการจัดการที่เหมาะสมจะทำให้สารโลหะหนักเหล่านี้ตกค้าง ปนเปื้อนในสิ่งแวดล้อม และเข้าสู่ห่วงโซ่อาหารของคนและสัตว์ได้ เพื่อความปลอดภัยในการใช้ธูปจึงต้องป้องกันตนเอง ดังนี้
- หลีกเลี่ยงการจุดธูปในบริเวณที่อากาศไม่ถ่ายเทหรือถ่ายเทไม่สะดวก เช่น ห้องแอร์ ห้องที่ไม่มีประตูหน้าต่าง
- ควรใช้ธูปขนาดสั้นแทนธูปขนาดยาวเพื่อให้เกิดควันน้อยกว่า
- ศาลเจ้าควรตั้งกระถางธูปไว้นอกอาคารหรือในที่ที่อากาศถ่ายเทสะดวก และเมื่อเสร็จพิธีการ ควรดับหรือเก็บธูปให้เร็วขึ้น เพื่อลดฝุ่นละอองจากควันธูปที่ตกค้าง
- เจ้าหน้าที่ที่ปฏิบัติงานในศาลเจ้า/ศาสนสถานที่ต้องสัมผัสควันธูปตลอดเวลา แนะนำให้สวมหน้ากากป้องกันฝุ่นและควัน ควรหลีกเลี่ยงการสัมผัสควันธูปเป็นเวลานานและต่อเนื่อง หากหลีกเลี่ยงไม่ได้ หลังปฏิบัติงานควรล้างมือ ล้างหน้า ล้างตาให้บ่อยขึ้น และควรตรวจสุขภาพประจำปีอย่างต่อเนื่อง
นอกจากอันตรายจากการจุดธูปแล้ว การจุดประทัดก็มีความเสี่ยงต่อสุขภาพเช่นกัน หากสัมผัสผิวหนังหรือสูดดมสารเคมีเข้าสู่ร่างกาย อาจทำให้เกิดการระคายเคืองผิวหนัง หู ตา จมูก และระบบทางเดินหายใจ รวมถึงอาจไปทำลายตับ ม้าม และเกิดอัมพาตที่แขนหรือขาได้ และหากมีเสียงดังมากติดต่อกันเป็นเวลานานอาจทำให้การได้ยินสูญเสียไป ทั้งยังอาจทำให้ผิวหนังไหม้จากความร้อนของประทัด รวมถึงอาจเกิดไฟไหม้และระเบิด ทำให้เสียชีวิตได้ และเพื่อป้องกันอันตรายจากการจุดประทัด จึงควร
- จุดประทัดให้ไกลจากบ้านเรือน แนวสายไฟ สถานีน้ำมัน ถังแก๊ส และวัตถุไวไฟ
- ไม่ควรจุดประทัดครั้งละมาก ๆ
- ห้ามเด็ก ๆ จุดประทัดเองโดยเด็ดขาด และหลีกเลี่ยงการอยู่ในบริเวณที่มีการจุดประทัด
- ห้ามใช้เทียนในการจุดประทัด ควรใช้ที่จุดที่มีลักษณะเฉพาะและมีลักษณะยาว
- ห้ามก้มหน้าเข้าไปใกล้ประทัด และห้ามโยนประทัดใส่กลุ่มคนเด็ดขาด
ดังนั้น เพื่อให้ตรุษจีนเป็นเทศกาลแห่งการเริ่มต้นวันขึ้นปีใหม่จีนที่ดีและปลอดภัย นอกจากการปฏิบัติตามธรรมเนียมประเพณีเพื่อเสริมความเป็นสิริมงคลต่อชีวิตแล้ว ก็ควรป้องกันตนเองให้ปลอดภัยจากการใช้ธูปและประทัด ด้วยการ “ลดธูป ลดประทัด ลดเสี่ยงในเทศกาลตรุษจีน”